Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński odbędzie się w Lublinie w czwarty weekend sierpnia (23–25 sierpnia). Po raz kolejny na Starym Mieście będzie można spotkać mistrzów i mistrzynie rzemiosła, dla których tradycja jest głównym źródłem inspiracji. Podczas tego trzydniowego święta kultury tradycyjnej swoje wyroby zaprezentuje około 120 rzemieślników i rzemieślniczek z Polski, Ukrainy, Czech, Litwy, Węgier, Rumunii, a nawet Indii. Blisko 40 z nich kontynuuje tradycje wpisane na Krajowe listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
– Jarmark Jagielloński, który odbywa się podczas Festiwalu Re:tradycja, to spotkanie z człowiekiem, z twórcą lub twórczynią, których docenisz za kunszt i umiejętności, jakie otrzymali od swoich babek, ojców czy lokalnych mistrzów i mistrzyń. Wiedzę tę, zamkniętą w formie drewnianej zabawki lub rzeźby, ręcznie tkanego chodnika czy misternej koronki, możesz podziwiać na ich stoiskach. Jarmark Jagielloński funkcjonuje na kilku płaszczyznach: ma charakter wystawy, przeglądu, pokazu umiejętności, jest także inspiracją do rozmowy z rzemieślnikami i rzemieślniczkami. – Do odwiedzenia Jarmarku Jagiellońskiego zaprasza Karolina Waszczuk, dyrektorka Festiwalu.
Kogo więc spotkamy na Jarmarku Jagiellońskim?
Lublin odwiedzi około 120 rzemieślników i rzemieślniczek z Polski, Ukrainy, Czech, Litwy, Węgier, Rumunii, a nawet Indii. Blisko 40 osób spośród nich kontynuuje tradycje wpisane na Krajowe Listy Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego swoich krajów. Na niektórych stoiskach znajdziemy także informację o tym, że dany wzór lub umiejętność znalazły się na Liście Reprezentatywnej Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości (UNESCO).
Dziedziny pochodzące z tradycyjnego rzemiosła i sztuki ludowej, które co roku są prezentowane podczas Festiwalu, to m.in.: rzeźbiarstwo, malarstwo, garncarstwo, hafciarstwo, koronkarstwo, plecionkarstwo, kowalstwo, plastyka obrzędowa i zdobnicza, lutnictwo, tkactwo czy zabawkarstwo.
Reprezentantem tej ostatniej dziedziny jest Dmytro Kudria z Ukrainy. Jego pięknie wykonane zabawki zawsze wzbudzają spore zainteresowanie festiwalowej publiczności. Już z daleka wiadomo, gdzie mieści się jego stoisko, ponieważ każdy chce spróbować gry na wydających dźwięki zabawkach. Rzemieślnik wychował się w otoczeniu, w którym praca z drewnem była codziennością – jego dziadek był budowniczym skrzypiec, natomiast ojciec sam postawił drewniany dom. Nie dziwi więc, dlaczego pan Dmytro wybrał podobną drogę twórczą. W ubiegłym roku stoisko twórcy zostało nagrodzone jako jedno z najlepszych na Festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński.
Wyróżnienie w 2023 roku otrzymał również Wiesław Chołuj, który kontynuuje tradycje plecionkarskie, a w szczególności specjalizuje się w wyrobie koszy kabłącoków. Kiedyś wyplatał je prawie każdy mieszkaniec Lucimi. Dziś skala ta jest o wiele mniejsza, a wśród obecnych mistrzów tej tradycji jest właśnie Wiesław Chołuj. Na stoisku tego życzliwego wszystkim rzemieślnika nie tylko nabędziemy kosze, które doskonale odnajdą się także we współczesnych domach, lecz również na żywo zobaczymy, jak wygląda sztuka wyplatania z wikliny. Co ciekawe, umiejętność wyplatania kosza „kabłącoka” w Lucimi na Radomszczyźnie została w 2017 r. wpisana na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
Warto także wspomnieć o Bogumile Leśniak, rzeźbiarce, w której rodzinie tradycja kontynuowania twórczości ludowej sięga kilku pokoleń wstecz. W tym roku jej sakralne i świeckie rzeźby będzie można podziwiać nie tylko na stoisku, lecz także w Galerii Sztuki Ludowej Stowarzyszenia Twórców Ludowych, gdzie do końca sierpnia prezentowana jest wystawa prac artystki. Pani Bogumiła wykonuje również drewniane ptaszki, nawiązując do zabawkarskich tradycji regionu żywiecko-suskiego, które w 2016 r. zostały wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
Oprócz nazwisk twórców doskonale już znanych festiwalowej publiczności, w tym roku w Lublinie zaprezentują się także osoby, które wezmą udział w Jarmarku Jagiellońskim po raz pierwszy. Ciekawe prace zobaczymy m.in. na stoisku Zofii Sompolińskiej, która swoich umiejętności nie zdążyła przejąć od najstarszych pokoleń swojej rodziny. Okazało się jednak, że zainteresowanie genealogią może prowadzić do pasji etnograficznej, a ta do podjęcia własnych prób tworzenia ozdób – głównie dekoracji choinkowych i pająków. Wiedzę na temat dawnych wzorów pani Zofia czerpie ze starych czasopism, książek, a także z muzeów. Jej wyroby charakteryzują się wysokim stopniem poszanowania tradycji regionów, do których nawiązuje.
Pełna lista twórców i twórczyń, których będzie można spotkać na Festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński, dostępna jest na stronie w zakładce „Twórcy”.
Wybór Twórców
Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński jest największym jarmarkiem w Polsce, skupiającym wyłącznie twórczynie i twórców reprezentujących dziedziny twórczości oparte na regionalnym wzornictwie i technikach wykonaniu. Na Festiwalu nie można wykupić stoiska. Wybieramy i zapraszamy artystów, którzy wyróżniają się szczególnym kunsztem rzemieślniczym. Liczy się nawiązanie do lokalnej tradycji, wzorów czy spuścizny rodzinnej. Ponadto co roku, podczas wydarzenia, każdy z zaproszonych twórców podlega ocenie merytorycznej przeprowadzanej przez komisję konkursową. Dzięki temu jakość prezentowanych na Festiwalu produktów jest ściśle kontrolowana i zachowuje swój wysoki poziom.
– Co roku poszukujemy osób, które tworzą, inspirując się lokalną tradycją, oryginalnymi wzorami i metodami wytwarzania przedmiotów, a także mają wiedzę i umiejętności gromadzone przez pokolenia m.in. w ramach przekazu rodzinnego. Doceniamy nie tylko podtrzymywanie tradycji w jej niezmienionej formie, ale dostrzegamy także wartość twórczych i świadomych nawiązań do niej. Niezależnie od tego, w jaki sposób dowiemy się o danej osobie, ważne jest dla nas to, by kontynuowała konkretną tradycję sztuki ludowej czy rzemiosła oraz miała świadomość jej kontekstów i niuansów. Słowa „świadomość” i „autentyczność” są tu kluczem oraz bazą, na której można następnie rozwijać swoją twórczość. Tak przygotowane wstępne listy twórców i twórczyń konsultujemy potem ze współpracującymi z nami specjalistami (etnologami i znawcami sztuki ludowej), którzy dają nam informację zwrotną. Następnie konfrontujemy to z możliwościami organizacyjnymi i podejmujemy ostateczne decyzje – opowiada Karolina Waszczuk, dyrektorka Festiwalu
Jak rozpoznać autentyczne stoisko Jarmarku Jagiellońskiego?
Każde stoisko festiwalowe będzie posiadało tabliczkę z logo Re:tradycji – Jarmarku Jagiellońskiego, numerem, nazwiskiem twórcy i prezentowaną przez niego dziedziną. Obok tego opisu pojawi się także kod QR, który po zeskanowaniu otworzy profil danego twórcy. Będzie tam można przeczytać o historii danej osoby, kontynuowanej przez nią tradycji, a także (jeśli dany rzemieślnik lub rzemieślniczka wyrazili na to zgodę) znajdziemy dane kontaktowe – adres strony internetowej, mail czy telefon. Festiwalowa tabliczka jest gwarantem, że dani twórcy i ich wyroby to kontynuatorzy wartościowych i unikatowych tradycji regionalnych.
Jarmark Jagielloński – targi sztuki i tradycyjnego rzemiosła na Festiwalu Re:tradycja –
Kiedy:
23.08.2024 | 13.00–18.00
24–25.08.2024 | 10.00–18.00
Gdzie: Lublin – Stare Miasto i plac Łokietka
Wstęp wolny
Spacer po Jarmarku z tłumaczami Polskiego Języka Migowego
Podczas tegorocznej edycji Festiwalu osoby posługujące się Polskim Językiem Migowym będą mogły skorzystać z tłumaczy-przewodników po Jarmarku Jagiellońskim. Zaplanowane zostały dyżury tłumaczy PJM, których będzie można spotkać w punkcie informacyjnym Festiwalu na placu Łokietka.
Godziny dyżurów :
23 sierpnia (piątek), godz. 16.00–18.00
24 sierpnia (sobota), godz. 11.00–14.00
25 sierpnia (niedziela) 11.00–14.00
Osoby posługujące się PJM będą mogły wspólnie z tłumaczem odwiedzić rzemieślników, którymi są zainteresowane, zapytać o ich pracę, wyroby oraz tradycję i oczywiście skorzystać z okazji do nabycia unikatowych wyrobów sztuki ludowej.
Program Festiwalu 2024
Jak co roku festiwalowa publiczność może liczyć na niezwykle bogaty program artystyczny, pełen różnorodnych wydarzeń muzycznych. Scenę główną festiwalu otworzy w piątkowy wieczór (23.08) koncert re:tradycja. Błonia pod Zamkiem wypełnią polsko-francuskie dźwięki grupy Lumpeks oraz zaproszonych przez nich gości – skrzypaczki Marii Stępień, śpiewaczki Ewy Grochowskiej, grającego na instrumentach dętych Filipa Majerowskiego i perkusisty Piotra Gwadery. Przypominamy, że artystką, którą usłyszymy w Lublinie podczas Festiwalu, będzie Katarina Barruk (24.08) wykorzystująca w swoich utworach zarówno lokalny język Saamów, jak i charakterystyczne dla nich joikowanie. Na Błoniach pod Zamkiem wystąpi także francuski zespół Barrut (24.08) – siła głosów splatających się w energetycznej polifonii i nawiązujących do tradycji Oksytanii również poprzez język oksytański, w jakim śpiewają artyści. W niedzielę zobaczymy pochodzącą z Estonii grupę Duo Ruut (25.08) – zespół wykonuje autorskie melodie, ale w warstwie tekstowej swoich utworów korzysta z inspiracji tradycyjnych, przypominając o wątkach zawartych w dawnych estońskich pieśniach. Na tej samej scenie wystąpi Duality (25.08). Zespół wykonuje autorskie kompozycje inspirowane melodiami i pieśniami pogranicza polsko-białoruskiego oraz szeroko pojętego world music i muzyki elektronicznej. W Bazylice oo. Dominikanów wystąpi natomiast zespół Drëszë (25.08) kontynuujący kaszubskie tradycje muzyczne i śpiewacze.
Po piątkowych i sobotnich (24–25.08) koncertach zapraszamy wszystkich na parkiet, który za sprawą nocnych potańcówek wypełni się dźwiękami tradycyjnymi dla bardzo różnych regionów. W tym roku zagrają dla nas: Orkiestra Podróżniacy, Kapela Dobrzeliniacy, Kapela Fedaków, Kapela Józefa Wyrwińskiego, Kapela Bornego, Chłopcy z Nowoszyszek i HrayBery/ГрайБери.
Dla osób chcących zgłębić swoją wiedzę i zyskać nowe umiejętności przygotowaliśmy warsztaty rzemieślnicze, taneczne i śpiewacze. Warsztaty będą skierowane zarówno do dzieci, jak i do osób dorosłych. Na warsztaty prowadzone będą zapisy, które rozpoczną się 12 sierpnia. W programie są także wystawy – fotograficzna, rzeźby czy związana z etnografią. Nie zabraknie uwielbianego przez mieszkańców Lublina pająka w Bramie Krakowskiej. Festiwal to także czas dla dzieci, które najchętniej przebywają na Podwórku Re:tradycji zlokalizowanym na Błoniach pod Zamkiem. Czekają tam na nie tradycyjne zabawki, gry i instalacje artystyczne. Każdego dnia w przestrzeni Podwórka będą odbywać się warsztaty dla dzieci oparte na muzyce, tańcu i śpiewie tradycyjnym.
Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński
23–25 sierpnia 2024
Lublin – Stare Miasto, Błonia pod Zamkiem
Wstęp wolny
Organizatorzy: Warsztaty Kultury w Lublinie, Instytucja Kultury Miasta Lublin, Lublin Miasto Inspiracji
Patronat honorowy: Prezydent Miasta Lublin – Krzysztof Żuk, Narodowy Instytut Dziedzictwa
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Sponsor: Herbapol – Lublin S.A.
Partnerzy: Muzeum Narodowe w Lublinie, Ivan Honchar Museum, Muzeum Wsi Opolskiej, Ośrodek Praktyk Teatralnych Gardzienice, Dominikanie Lublin, Stowarzyszenie Twórców Ludowych, Fundacja Kultura Enter, Uniwersytet Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie
Patroni medialni: Polskie Radio Program II, Polskie Radio Dzieciom, Radiowe Centrum Kultury Ludowej, Gazeta Wyborcza, KulturaLudowa.pl, MuzykaTradycyjna.pl, Czas Dzieci, Kultura Enter, ONET